کودکان از سن یک تا چهار سالگی صاحب دندانهای شیری میشوند و از سن هفت سالگی با افتادن دندانهای شیری و موقت انسان، دندانهای دائمی رشد میکنند. برخلاف دندانهای شیری که در 7 سال اول زندگی با ما هستند، عمر دندانهای اصلی ما طولانی است ولی باتوجهبه نحوه مراقبت ما تعیین میشود. والدینی که فرزندان هفت سال به بالا دارند و با رشد نامنظم دندانهای کودکشان مواجه هستند، بهدنبال بهترین سن ارتودنسی دندان کودکان هستند.
برخی از والدین تصور میکنند که برای مراقبتهای دندانپزشکی و رسیدگی به دندانها، باید جایگزینی دندانهای شیری با دندانهای اصلی تکمیل شده باشد. همین تصور سبب میشود که سن طلایی ارتودنسی دندان کودکان را از دست بدهند. دندانهایی که رشد نامنظمی دارند، نهتنها روی اعتمادبهنفس کودکان اثر منفی میگذارند؛ بلکه باعث مشکل در جویدن غذا یا گفتار میشوند. از دیگر مشکلاتی که دندانهای نامرتب بهدنبال دارند، دشوار بودن رعایت بهداشت دهان و دندانها است.
ارتودنسی دندانها، زیبایی لبخند کودکتان را بههمراه دارد و از سلامت دندانهای فرزند دلبندتان محافظت میکند. از دیگر مزایای ارتودنسی دندان در سنین رشد، کمک به شکلگیری درست فکهای کودک است. برای اینکه بیشتر با مزایای ارتودنسی در سنین پایین و بهترین سن ارتودنسی دندان کودکان آشنا شوید، در ادامه با این مقاله همراه باشید.
نشانههایی که به شما میگویند کودکتان به ارتودنسی نیاز دارد
بهطورمعمول کودکان تا سه سالگی یک مجموعه کامل دندان شیری دارند و زمانیکه به سن 5 یا 6 سالگی میرسند، این دندانهای شیری را از دست میدهند و دندانهای دائمی جای آنها را میگیرند. زمانیکه کودکان به سن 12 تا 14 سالگی میرسند، بهجز دندانهای عقل، مجموعهای کامل از دندانهای دائمی را دارند.
اگر در ابتدای رشد دندانهای دائمی در سنین 5 تا 7 سالگی رشد نامنظم و کج دندانها را مشاهده کردید یا متوجه فضای کم لثهها برای رشد کامل دندانهای دائم شدید، فرزندتان را برای بررسی بهترین سن ارتودنسی دندان کودکان پیش یک متخصص دندانپزشکی کودکان ببرید. در کنار رشد نامنظم دندانها علائم دیگری هستند که به شما هشدار میدهند دندانهای کودک بهدرستی رشد نمیکند.
اگر کودک زودتر از 5 سالگی دندانهای شیری خود را از دست داد یا در سن 14 سالگی هنوز مجموعهای از دندانهای شیری را در دهان خود دارد، باید با دندانپزشک کودکان دراینباره مشورت کنید. زمانیکه دندانهای کودک کامل رویهم قرار نمیگیرند یا سایش دندانها اتفاق میافتد، کودک نیاز به ارتودنسی دارد.
برای کودکانی که مشکل جویدن دارند، هنگام گفتار مشکل تلفظ کلمات و تکلم دارند یا به تنفس دهانی عادت کردهاند، توصیه میشود که با دندانپزشک متخصص برای بررسی وضعیت دهان مشورت کنید. دندانپزشکان شرایط فکها و دندانها را بررسی میکنند و درصورتیکه نیاز به ارتودنسی وجود داشته باشد، این موضوع را به شما اطلاع میدهند. همینطور بهترین سن ارتودنسی دندان کودکان را باتوجهبه وضعیت دندانها و نحوه رشد آنها تعیین میکنند.
برخی از عادتهای کودکان احتمال نامنظمی دندانها را افزایش میدهد
اگر کودک شما در سنین بعد از چهارسالگی عادت به مکیدن انگشت خود دارد، در معرض ابتلا به کج شدن دندانهای شیری قرار میگیرد و این احتمال وجود دارد که دندانهای اصلی نیز تحتتأثیر دندانهای شیری کج، رشد نامنظمی داشته باشند.
وقتی کودک به تنفس از طریق دهان عادت میکند، فک تغییر شکل میدهد و امکان دارد روی زاویه دندانهای شیری و بعدازآن روی نحوه رشد دندانهای اصلی اثر بگذارد. کودکانی که دندانهای شیری خراب دارند و لثههای آنها دارای بیماری است یا در معرض ابتلا به عفونت قرار دارند، بیشتر در معرض رشد نامنظم دندانهای اصلی قرار دارند.
برای جلوگیری از بروز مشکلات ناشی از نامنظم بودن دندانها، رشد بد فک یا بیماریهای لثه به عادتهای فرزندتان توجه داشته باشید و اگر اختلال یا مشکلی را مشاهده میکنید، با پزشک مشورت کنید. اگر مشکل کودک مربوط به وضعیت دهان و دندانها میشود، در اولین فرصت به دندانپزشک کودکان مراجعه کنید تا بهترین سن ارتودنسی دندان کودکان را برای شما تعیین کند.
چرا دندانهای نامنظم مضر هستند و نیاز به درمان ارتودنسی وجود دارد؟
دندانهایی منظم و زیبا تأثیر زیادی در اعتمادبهنفس کودکان دارند و تمایل آنها برای خندیدن یا لبخند زدن را افزایش میدهند. هر چه سن کودک بالاتر میرود و فرزند شما به سنین بلوغ نزدیکتر میشود، به ویژگیهای ظاهری خود اهمیت بیشتری میدهد. دندانهای نامنظم میتوانند به عزتنفس کودک شما آسیب برسانند و فرزند شما تمایل خود برای حرف زدن یا خندیدن را از دست بدهد.
اگر رشد نامنظم دندانهای کودکتان را مشاهده کردید، در اولین فرصت به دندانپزشک کودک مراجعه کنید تا زمان مناسب برای ارتودنسی فرزندتان تعیین شود. دندانپزشکان کودک درباره بهترین سن ارتودنسی دندان کودکان اطلاعات کاملی دارند و با در نظر گرفت شرایط هر کودک، زمان مناسب را تعیین میکنند.
در کنار مشکلات مربوط به اعتمادبهنفس، بههمریختگی دندانها مشکلات بهداشتی متعددی را بهدنبال دارد. در شرایطی که نامنظمی دندانها بهدلیل مشکلات فک و لثه باشد، سلامتی کودک به خطر میافتد. آشنایی با عواقب نامرتب بودن دندانها به شما کمک میکند که راحتتر به اهمیت ارتودنسی پی ببرید.
1. احتمال بروز بیماریهای لثه افزایش مییابد
دندانهای کج بهسختی تمیز میشوند و همین ویژگی سبب میشود که باکتریهای مضر شروع به رشد کنند و با سرعت بالایی تکثیر شوند. این مشکل لثه را در برابر انواع بیماریها آسیبپذیر میکند و با اولین آسیب لثه، بیماری با سرعت بالایی گسترش مییابد.
2. دندانهای دائمی در سن پایین خراب میشوند
برای دندانهای کج امکان نخ دندان کشیدن وجود ندارد و با مسواک زدن دندانها بهخوبی تمیز نمیشوند. تجمع پلاکها و باکتریها باعث پوسیدگی دندانهای اصلی و دائم کودک در سن پایین میشود. پوسیدگی دندانهای شیری و موقت نیز بهاندازه دندانهای دائم اهمیت دارد چون باعث ایجاد اختلال برای رشد دندانهای اصلی میشود.
3. بوی بد دهان اعتمادبهنفس کودک را از بین میبرد
تمیز نشدن درست و کامل دندانها و تجمع باکتریهای مضر بوی بد دهان را بههمراه دارد. این بو بهراحتی برطرف نمیشود و منجر به آزردگی کودک یا دوستان او خواهد بود. با گذشت زمان کودک تمایل خود را برای حرف زدن از دست میدهد تا بوی دهانش دیگران را آزار ندهد.
4. جویدن و بلعیدن غذا دشوار میشود
دندانهای نامرتب بهدرستی روی یکدیگر قرار نمیگیرند و نهتنها باعث سایش دندانها میشوند؛ بلکه جویدن غذا بهخوبی انجام نمیشود و بلعیدن غذایی که کامل جویده نشده است، مشکلات گوارش را برای کودک بهدنبال دارد. از دیگر مشکلاتی که ساییدگی دندانها بههمراه دارد، تغییر شکل فک کودک است.
5. مشکل در تکلم و گفتار کودک ایجاد میشود
دندانهای نامنظم میتوانند تلفظ برخی حروف و صداها را با مشکل مواجه کنند و درنهایت منجر به اختلال در گفتار و تکلم شوند. گاهی تغییر زاویه فک با نامنظمی دندانها همراه است و شدت اختلال گفتاری را افزایش میدهد.
6. خطر ابتلا به بیماریهای قلبی وجود دارد
زمانیکه باکتریهای مضر در دهان باقی میمانند، با جریان خون ترکیب میشوند و در بدن پراکنده خواهند شد. یکی از حساسترین اعضای بدن نسبت به جریان خون آلوده، قلب است و در این شرایط احتمال بروز انواع بیماریها و اختلالات قلبی وجود دارد.
مزایای ارتودنسی دندان در سن پایین برای کودکانی با دندانهای نامنظم
هدف اصلی ارتودنسی دندان، سالم ماندن دندانهای اصلی و دائمی کودک یا کمک به رشد صحیح فک است. رعایت بهداشت دندانهای منظم بسیار آسانتر از دندانهای نامرتب است که شرایط بهتری را برای مسواک زدن و نخ دندان کشیدن مهیا میکند. از دیگر مزیتهای دندانهای مرتب، صحبت کردن بهتر و غذا خوردن درست کودک است. بااینحال مزایای ارتودنسی در سن پایین تنها به همین موارد محدود نمیشوند و ویژگیهای مثبت زیادی دارد.
1. دندانهای دائمی از همان ابتدای رشد در موقعیت صحیح قرار میگیرند
یکی از مهمترین مزیتهای ارتودنسی در سنین پایین این است که دندانها در همان ابتدای رشد کردن و بیرون آمدن از لثهها در موقعیت صحیح قرار میگیرند. در این صورت دیگر نیازی نیست که نگران رشد نامنظم دندانها باشید و کودک شانس داشتن دندانهایی سالم و منظم را خواهد داشت.
2. احتمال آسیب به دندانها کاهش مییابد
زمانیکه دندانها از همان ابتدای رشد کردن در موقعیت صحیح قرار بگیرند و رشد کج نداشته باشند، احتمال خرابی و پوسیدگی آنها یا دندانهای مجاور کاهش مییابد. اگر یک دندانی رشد کج داشته باشد، به دندانهای مجاور فشار وارد میکند و باعث کج شدن یا آسیب دیدن آنها میشود؛ بهویژه اگر این دندانها در مراحل اولیه رشد قرار داشته باشند.
3. فضای کافی برای رشد دندانهای دیگر وجود خواهد داشت
وقتی هر دندان در موقعیت صحیح خود قرار میگیرد، فضای استانداردی را در لثه و فک به خود اختصاص میدهد و مانعی برای رشد دیگر دندانها نخواهد بود. همین ویژگی مانعی بزرگ برای رشد کج یا نامنظم دندانها بهشمار میرود.
4. دندانها نهفته باقی نمیمانند و در لثه گیر نمیکنند
اگر دندانها در جایگاه صحیح خود قرار نگیرند و فضای رشد دیگر دندانها را اشغال کنند، برخی دندانها در لثه گیر میکنند یا رشد نهفته دارند. اگر دندان در لثه باقی بماند و رشد نهفته داشته باشد، درد زیادی کودک را آزار میدهد و مشکلات متعددی مانند فشار به ریشه سایر دندانها وجود دارد. شناسایی بهترین سن ارتودنسی دندان کودکان از بروز این اتفاقها جلوگیری میکند.
5. ارتودنسی راهنمایی برای رشد استخوان فک خواهد بود
برخی کودکان رشد کامل استخوان فک ندارند و یکی یا هر دو فک آنها کوچکتر از اندازه استاندارد باقی میماند. گاهی این احتمال وجود دارد که فک رشد بیشازحد داشته باشد و بیرون زده شود. در هر دو وضعیت حالت استخوان فک استاندارد نیست و در بلندمدت مشکلات متعددی را برای کودک بهدنبال دارد. ارتودنسی به رشد بهتر استخوان فک کمک میکند؛ بهویژه زمانیکه بهترین سن ارتودنسی دندان کودکان انتخاب شود.
6. ظاهر کودک و ویژگیهای چهره او بهبود مییابد
دندانهای نامنظم چهره کودک را تغییر میدهند و جلوه خوبی ندارند. فکهایی با رشد ناقص یا بیشازحد نیز باعث تغییر حالت صورت میشوند. این موارد اعتمادبهنفس را از کودک میگیرند و او را برای حضور در جمع دوستان یا جامعه با مشکل مواجه میکنند.
با کمک ارتودنسی چه مشکلاتی برطرف میشوند؟
ارتودنسی در درجه اول برای برطرف کردن کجی دندانها کاربرد دارد و هر دندان را به جایگاه اصلی آن بازمیگرداند. اگر دندانها بسیار نزدیک به هم رشد کرده باشد و فضایی شلوغ یا متراکم را تشکیل دهند، با کمک ارتودنسی میتوان این مشکل را برطرف کرد.
در برخی شرایط ارتودنسی دندان کودکان میتواند برای بیماریهایی مانند شکاف لثه مفید باشد و به درمان آن کمک کند. بیرونزدگی یا فرورفتگی فک تنها در سنین رشد کودک بهراحتی درمان میشوند و با گذشت سنین طلایی، تنها راه بهبود این مشکلات جراحی خواهد بود.
انواع روشهای درمان دندانهای کج در کودکان
یکی از بهترین و مؤثرترین روشهای درمان نامنظمی دندانها در کودکان استفاده از ارتودنسی است. تخمین بهترین سن ارتودنسی دندان کودکان و استفاده از فرصت مناسب برای شروع درمان منجر به بهبود سریع وضعیت دندانهای کودک میشود و مانعی که برای رشد صحیح فک وجود دارد، از بین میرود. در روش ارتودنسی از براکتهای فلزی استفاده میشود که اغلب برای روحیه بخشی به کودکان رنگی تولید شدهاند. این براکتها با کمک سیمهای فلزی به یکدیگر متصل میشوند.
نوع دیگری از بریسها وجود دارند که متحرک و موقتی هستند. این نوع ارتودنسی زمانی کاربرد دارد که نامنظمی و کجی دندانها خفیف باشد. ارتودنسیهای متحرک در زمان غذا خوردن یا مسواک زدن از دهان خارج میشوند و مراقبت از دهان یا دندانها را آسانتر میکنند.
ارتودنسی نهتنها برای اصلاح مشکلات مربوط به نامنظمی دندانها کاربرد دارد؛ بلکه برای اصلاح فک نیز مورداستفاده قرار میگیرد. زمانیکه فک برای رشد دندانهای دائمی بیشازاندازه کوچک باشد، از گسترشدهندههای کام استفاده میشود. این دستگاه به ارتودنسی دندانها متصل میشود و به رشد بهتر فک کودک کمک میکند.
هد گیرها از دیگر لوازم ارتودنسی هستند که در شرایط خاص کاربرد دارند و بهندرت تجویز میشوند. هد گیر ارتودنسی در طول شب استفاده میشود و فشار بیشتری به دندانها وارد میکند. هد گیرهای ارتودنسی سرعت درمان را افزایش میدهند و در شرایط پیچیده که نامنظمی دندانها با مشکلات شدید استخوان فک همراه است، توصیه میشود.
نکاتی که بعد از ارتودنسی دندانهای کودکان باید به آنها توجه داشته باشید
برای اینکه در طی دوره درمان با ارتودنسی مشکلی برای دهان، لثهها و دندانهای کودک ایجاد نشود، نیاز به برخی مراقبها وجود دارد. رعایت نکات زیر ناراحتیهای دوره درمان را به حداقل میرساند و سبب میشود بعد از اتمام دوره ارتودنسی، کودک دندانهایی سالم و زیبا داشته باشد.
1. روشهای صحیح رعایت بهداشت دهان و دندان را از دندانپزشک بپرسید
نحوه مسواک زدن و رسیدگی به دندانها برای افرادی که دارای ارتودنسی هستند، متفاوت با دیگران است. باتوجهبه اینکه شیوه متفاوتی برای بهداشت دهان و دندان وجود دارد، راههای صحیح رسیدگی به دندانها را از دندانپزشک کودک بپرسید. بهتر است سؤالاتتان را از متخصصی که مسئولیت ارتودنسی فرزندتان را برعهده داشته بپرسید؛ چون با وضعیت دهان، دندانها و لثههای کودکتان آشنایی کامل دارد.
2. دستورالعملهای ارتودنسی را دنبال کنید
اگر تصور میکنید شناسایی بهترین سن ارتودنسی دندان کودکان برای نتیجهگیری کافی است، باید بگوییم که دستورالعملهایی برای ارتودنسی وجود دارند که با در نظر گرفتن نوع ارتودنسی، وضعیت فک و دندانهای کودک یا شرایط دندانها توصیه میشوند. بهعنوان والد باید نظارت کافی داشته باشید که فرزندتان تمامی این دستورالعملها را دنبال کند تا بهترین نتیجه را از درمان با روش ارتودنسی بگیرد.
3. مراقب خوردنیها و نوشیدنیهای مصرفی کودکان باشید
در روزهای اول ارتودنسی کردن امکان جویدن وجود ندارد و کودکان بدغذا میشود. اگر میخواهید از نوشیدنیها استفاده کنید، آبمیوههای طبیعی بهجای نوشیدنیهای صنعتی تهیه کنید. بعد از گذشتن دوره نقاهت غذاهای مفید و مغذی را برای فرزندتان در نظر بگیرید. بهتر است کودکانی که ارتودنسی دارند تا حد امکان از غذاهای فراوریشده و فست فودها استفاده نکنند.
کودکانی که ارتودنسی دارند نباید از ذرتهای بوداده با پاپ کورن تغذیه کنند چون پوستههای آن در میان سیمها و براکتهای ارتودنسی گیر میکند و پاکسازی آنها دردسر زیادی دارد. انواع آبنبات بهویژه آبنباتچوبی برای افرادی که ارتودنسی دندان دارند، ممنوع است. آدامس و دیگر خوراکیهای مشابه که دارای چسبندگی هستند، سلامت ارتودنسی را به خطر میاندازند و استفاده از آنها منع مصرف دارد.
چگونه بهترین سن ارتودنسی دندان کودکان شناسایی میشود؟
از زمانیکه دندانهای کودک شروع به رشد میکنند، بهتر است کودک تحتنظر یک متخصص دندانپزشک اطفال باشد. در این صورت اگر مشکلی برای دندانها و لثهها وجود داشته باشد، در مراحل اولیه شناسایی و برای رفع آن تلاش میشود. بهطورمعمول دندانهای شیری نیازی به مراقب ویژه یا ارتودنسی ندارند و رسیدگی بیشتر زمانی اتفاق میافتد که دندانهای دائمی جایگزین دندانهای شیری شده باشند.
بهترین سن ارتودنسی دندان کودکان بازه سنی 12 تا 14 سال است زیرا در این سن بیشتر کودکان مجموعهای از دندانهای دائمی را در دهان خود دارند و اثری از دندانهای شیری باقی نمانده است. بااینکه تمامی دندانها اصلی هستند ولی رشد فک و لثهها کامل نشدهاند و درصورتیکه نیاز به ارتودنسی وجود داشته باشد، تغییر موقعیت دندانها راحتتر اتفاق میافتد.
در برخی شرایط کودکانی که زیر 12 سال سن داشته باشند، رشد ناقص یا نامرتب دندانهای دائم را بروز میدهند و دچار مشکلات متعددی هستند. در این سنین درصورتیکه پزشک صلاح بداند، انجام ارتودنسی پیشنهاد میشود. البته ارتودنسی در سنین پایین شرایط خاص خود را دارد که متناسب با وضعیت کودک تعیین میشوند.
آیا سن ارتودنسی روی طول دوره درمان اثر دارد؟
یکی از دلایلی که دندانپزشکان روی بهترین سن ارتودنسی دندان کودکان و شروع درمان ارتودنسی در این سنین تأکید دارند، بالاتر بودن سرعت شکلگیری دندانها و تغییر موقعیت آنها است. کودکانی که درمان را در سن پایین آغاز میکنند، بهسرعت نسبت به ارتودنسی واکنش نشان میدهند و مراحل منظم شدن دندانها با سرعت بیشتری سپری میشود.
از دیگر مزایای ارتودنسی در سن مناسب، کاهش درد ارتودنسی است. زمانیکه رشد فک تکمیل شده باشد، ارتودنسی و تغییر موقعیت دندانها با درد بیشتری همراه است. همینطور در مدت زمانیکه دندانها نامنظم هستند، خراب میشوند و ارتودنسی باید به بعد از دوره پر کردن دندانهای خراب منتقل شود. درمجموع دوره درمان ارتودنسی در سنین بالاتر، طولانی میشود و امکان دارد نتیجه مطلوب حاصل نشود.
در سنین بالاتر از 12 الی 14 سال ممکن است برای ایجاد فضای مناسب منظم شدن دندانها نیاز به جراحی و خارج کردن برخی دندانها از لثه وجود داشته باشد. اگر دندانی در لثه باقی مانده باشد یا رشد نهفته داشته باشد، نیاز به جراحی برای خارج کردن آن وجود دارد.
نهتنها درمان دیرهنگام دوره ارتودنسی را طولانیتر میکند؛ بلکه برای کودکانی که در سنین زیر 12 سال نیاز به ارتودنسی دارند نیز پروسه درمان طولانی است. در سن پایین درمان به دو فاز تقسیم میشود. در فاز اول از ارتودنسیهای متحرک و موقت برای کنترل رشد دندانها استفاده میشود. فاز دوم که مربوط به سن 12 سالگی و بعدازآن است، ارتودنسیهای دائمی و سیمی نسب میشوند. به همین دلیل پروسه درمان طولانی میشود و زمان بیشتری برای منظم شدن دندانها نیاز است.
سخن پایانی
ارتودنسی دندان راهی برای برگرداندن نظم به دندانهای دائمی کودکان است که رسیدگی به بهداشت دهان و دندان را آسانتر میکند. کودکان با داشتن دندانهایی منظم نهتنها اعتمادبهنفس بیشتری دارند؛ بلکه برخی مشکلات گفتاری آنها برطرف میشود. برخی از کودکان بهدلیل نامنظم بودن دندانها، مشکلات زیادی در جویدن و بلع غذا دارند که با مشکلات گوارشی همراه است. اگر نگران سلامت فرزندتان هستید، از سنین پایین که رشد نامرتب دندانهای دائمی آغاز میشوند، باید به فکر ارتودنسی دندانهای کودک باشید.
در این مقاله به تمامی نکات مهم پیرامون ارتودنسی دندان کودکان پرداختیم و بهترین سن ارتودنسی دندان کودکان را تعیین کردیم. بسیاری از بزرگسالان بهدلیل داشتن تجربیات ناخوشایند در دوران کودکی، از دندانپزشکی هراس دارند. اگر نگران سلامت روح و روان فرزندتان هستید، یک متخصص دندانپزشکی کودکان را انتخاب کنید که توانایی برقراری رابطه خوب با کودک دلبندتان را داشته باشد.
دکتر فرشته دهقان یکی از بهترین متخصصان دندانپزشکی کودک در شمال تهران است که با صبر و حوصله مشکلات مربوط به دهان و دندان کودکان را بررسی و رفع میکند. دکتر فرشته دهقان مدرک تخصص دندانپزشکی کودک را از دانشگاه دندانپزشکی شهید بهشتی اخذ کرده است و بیش از 20 سال تجربه درخشان در این زمینه دارد. برای دریافت اطلاعات بیشتر و اخذ نوبت با شمارههای موجود روی سایت تماس بگیرید.